System dozoru elektronicznego

Kara pozbawienia wolności stanowi często dolegliwą karę, wyłączającą skazanego z pełnienia funkcji społecznych w swojej rodzinie, czy też w środowisku pracy. Publikowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości statystyki, m. in. o prawomocnych osadzeniach osób dorosłych w latach 2014 – 2018 wskazuje, iż najczęściej orzekana jest kara pozbawienia wolności do 6 miesięcy, a najczęściej skazywanymi są osoby w wieku 17 – 34 lat. Pobyt w zakładzie karnym powoduje zatem daleko idące skutki w postaci zrywania więzi rodzinnych oraz zmniejszenia liczby pracowników dostępnych na rynku pracy. Remedium na te problemy, przy jednoczesnym zapewnieniu skutecznego wykonywania kary pozbawienia wolności, jest instytucja systemu dozoru elektronicznego tzw. SDE.

Odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego uzależnione jest od spełnienia licznych warunków. O odbywanie kary w takim systemie ubiegać się mogą zarówno skazani, którzy jeszcze nie rozpoczęli wykonywania kary, jak również skazani, którzy przebywają w zakładzie karnym. Dobrodziejstwo dozoru elektronicznego dotyczy takich osób, wobec których orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku i 6 miesięcy, bądź karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i do odbycia pozostało nie więcej, niż 6 miesięcy takiej kary. Nadto, do przestępstwa, które zostało objęte karą, nie mogło dojść w warunkach recydywy wielokrotnej.

Kolejnymi warunkami, które muszą zostać spełnione, są posiadanie przez skazanego miejsca stałego pobytu, jak również wyrażenie przez zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie zgody pisemnej, obejmującej także umożliwienie przeprowadzania czynności kontrolnych przez podmiot dozorujący. Oczywiście na wykonywanie kary w systemie dozoru elektronicznego wpływ mają także warunki techniczne, tj. liczba oraz zasięg dostępnych nadajników i rejestratorów oraz możliwości organizacyjne ich obsługi. Odbywaniu kary w tym systemie nie mogą również stać na przeszkodzie tzw. szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary nie zostaną osiągnięte jej cele. Doktryna prawa karnego precyzuje, iż kara powinna być na tyle dolegliwa, aby spełniać postulat sprawiedliwej odpłaty, lecz jednocześnie nie wywoływać skutków, z którymi związana jest izolacja w zakładzie karnym.

Co istotne, sąd penitencjarny nie rozpatruje z urzędu możliwości wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Zgodnie z przepisem art. 43lc Kodeksu karnego wykonawczego, w sprawach o udzielenie skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego orzekanie następuje na wniosek skazanego bądź jego obrońcy. Podobny wniosek mogą złożyć prokurator, sądowy kurator zawodowy albo dyrektor zakładu karnego. Pismo procesowe powinno zawierać uzasadnienie, w którym wskazane jest spełnienie przez skazanego omawianych wyżej warunków, a ponadto powinna zostać do niego załączona wspomniana uprzednio zgoda pełnoletnich domowników.

Istotnym elementem wniosku jest także harmonogram, w którym skazany przedstawi, w jakich okresach dnia przebywa poza domem. Powyższe wiąże się z art. 43 Kodeksu karnego wykonawczego, zgodnie z którym sąd penitencjarny określa przedziały czasu, w których skazany ma możliwość oddalenia się z miejsca wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Opuszczenie miejsca stałego pobytu dopuszczalne jest m. in. w celu świadczenia pracy, wykonywania praktyk religijnych, sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub chorą, kształcenia, korzystania z opieki medycznej, a także dokonywania niezbędnych zakupów. Aby zatem sąd mógł określić owe przedziały czasu w sposób odpowiedni dla danego skazanego, niezbędne jest opracowanie, we współpracy z pełnomocnikiem, harmonogramu, w którym ujęte zostaną okresy przebywania poza domem w wyżej wskazanych celach.

Do obowiązków skazanego, któremu zezwolono na wykonywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, należy przede wszystkim pozostawanie we wskazanym przez sąd miejscu, w wyznaczonym czasie. Do tego konieczne jest nieprzerwane noszenie nadajnika oraz dbałość o powierzone środki techniczne oraz zapewnienie im stałego podłączenia do prądu. Ważną częścią obowiązków jest również zezwolenie pracownikom podmiotu dozorującego oraz kuratorowi na wejście do miejsca, w którym skazany ma stale przebywać. Skazany ma również obowiązek udzielać upoważnionemu sędziemu oraz innym osobom upoważnionym wyjaśnień odnośnie przebiegu odbywania kary i wykonywania nałożonych obowiązków oraz stawiać się na wezwanie sędziego i kuratora.

W porównaniu do standardowego sposobu wykonywania kary pozbawienia wolności, dozór elektroniczny stanowi zatem korzystniejszą dla skazanego alternatywę. Jeżeli zatem spełnione zostały wszelkie warunki do ubiegania się o zgodę na dozór elektroniczny, warto skorzystać z pomocy kancelarii adwokackiej. Dobry adwokat, specjalista od prawa karnego zapewni prawidłowy przebieg postępowania oraz uwzględnienie w pismach procesowych odpowiedniej argumentacji i kompletu wymaganych dokumentów.