Fundacje i stowarzyszenia

Organizacje pozarządowe, jako jednostki należące do tzw. trzeciego sektora, stanowią istotną część życia publicznego. Zdecydowanie skuteczniejsze jest zgrupowanie pewnej ilości środków pieniężnych, bądź zgromadzenie, w ramach jednej organizacji, kapitału ludzkiego, celem zrealizowania pewnego celu niezarobkowego – celu społecznego, bądź też prywatnego lub grupowego. Niniejszy artykuł ma na celu przybliżyć istotę oraz sposób działania dwóch najpopularniejszych rodzajów organizacji pozarządowych w Polsce – fundacji i stowarzyszeń.

Fundacja jest formą prawną organizacji pozarządowej, którym istotnym składnikiem jest kapitał przeznaczony na określony cel oraz statut, który zawiera reguły dysponowania owym kapitałem. Podstawowym aktem prawnym, regulującym problematykę fundacji, jest ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach. Założycielem fundacji może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba prawna, bez względu na miejsce zamieszkania bądź siedziby. Siedziba samej fundacji powinna znajdować się na terytorium Polski. Elementem koniecznym dla założenia fundacji jest złożenie przez fundatora oświadczenia woli o ustanowieniu fundacji oraz przeznaczenie określonego majątku na realizację jej celu, które powinno być złożone w formie aktu notarialnego, bądź zostać zawarte w testamencie. Fundacja podlega obowiązkowi wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i z chwilą wpisu uzyskuje osobowość prawną.

Jako, że niezbędnym składnikiem fundacji jest masa majątkowa, jej niewniesienie stanowi podstawę wykreślenia fundacji z rejestru wobec braku substratu działania. Po wniesieniu do fundacji majątku, nie ma możliwości jego wycofania, bądź rozporządzania, przez fundatora. Dysponowanie majątkiem fundacji jest możliwe tylko przez jej organy i zgodnie z jej celami. Fundacja działa na podstawie ustawy oraz ustanowionego przez fundatora statutu, zaś jedynym wymaganym przez prawo organem fundacji jest jej organ zarządzający (zarząd). Jest on odpowiedzialny za reprezentowanie fundacji i zaciąganie zobowiązań majątkowych.

Stowarzyszenie, zgodnie z definicją umieszczoną w ustawie z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach, jest dobrowolnym, trwałym i samorządnym zrzeszeniem o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności, opierając ją na pracy społecznej członków. Wolność zrzeszania się mają, co do zasady, obywatele polscy mający pełną zdolność do czynności prawnych, niepozbawieni praw publicznych, chociaż ustawa stwarza możliwość zrzeszania się także dla małoletnich i cudzoziemców.

Ustawa dzieli stowarzyszenia na zwykłe i rejestrowe. Stowarzyszenie zwykłe nie posiada osobowości prawnej, a do jego założenia wystarczy działanie nie mniej niż trzech osób, które muszą uchwalić regulamin oraz wskazać przedstawiciela reprezentującego dane stowarzyszenie. Stowarzyszenia zwykłe nie podlegają obowiązkowi wpisu do KRS, należy jednak fakt założenia tego rodzaju zrzeszenia zgłosić pisemnie organowi nadzorującemu właściwemu miejscowo. Stowarzyszenia zwykłe nie mogą powoływać terenowych jednostek organizacyjnych, łączyć się w związki stowarzyszeń, zrzeszać osób prawnych czy też prowadzić działalności gospodarczej.

Stowarzyszenia rejestrowe zakładane są przez uchwalenie statutu i wybranie komitetu założycielskiego przez co najmniej 7 osób. Ustawa określa konieczne elementy statutu, w tym nazwę stowarzyszenia, teren działania i siedzibę, cele i sposoby ich realizacji itp. Ustawa określa również obowiązkowe organy – walne zebranie członków, zarząd oraz organ kontroli wewnętrznej. Stowarzyszenie rejestrowe podlega wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, zaś rejestracja zrzeszenia powoduje uzyskanie przez niego osobowości prawnej. Stowarzyszenia rejestrowe mogą zakładać terenowe jednostki organizacyjne, łączyć się w związki stowarzyszeń, zrzeszać osoby prawne oraz przyjmować dotacje od organów władzy państwowej i innych instytucji.

Wskazać należy, iż fundacje oraz stowarzyszenia rejestrowe, z racji posiadania z mocy prawa osobowości prawnej, korzystają również z pełnej zdolności prawnej, a co za tym idzie – zdolności sądowej, tj. zdolności do występowania w procesie sądowym w charakterze strony. Takiej zdolności nie mają stowarzyszenia zwykłe, ustawa nie nadaje im bowiem osobowości prawnej, jak również nie przyznaje zdolności prawnej w żaden inny sposób. W przedmiocie zdolności sądowej stowarzyszeń zwykłych wypowiedział się Sąd Najwyższy, który w postanowieniu z dnia 16 kwietnia 2015 r., w sprawie o sygn. akt I CSK 396/14, wyraził przedstawione wyżej stanowisko.

Kancelaria, w sposób szczegółowy, kompleksowy i wyczerpujący zajmuje się procedurami związanymi z założeniem, rejestracją oraz bieżącym funkcjonowaniem spółki. Oferujemy szeroki wachlarz usług związanych ze sprawnym prowadzeniem postępowań rejestrowych oraz bieżącą obsługą prawną fundacji oraz stowarzyszeń. Wykwalifikowany zespół prawników udzieli porady oraz doprowadzi do zgodnej z procedurami rejestracji fundacji, bądź stowarzyszenia.