Wezwanie na przesłuchanie w charakterze podejrzanego

Przedstawienie, przez funkcjonariuszy organów ścigania, zarzutów w postępowaniu karnym, powoduje nadanie danej osobie statusu podejrzanego, z czym wiąże się także wezwanie na przesłuchanie. Jest to sytuacja, której towarzyszą silne i liczne emocje, a jednocześnie ma istotne znaczenie dla dalszego przebiegu śledztwa, bądź dochodzenia, a także procesu sądowego. Warto zatem mieć świadomość wagi przesłuchania w charakterze podejrzanego i pamiętać o przysługujących, z tego tytułu, prawach i obowiązkach.

W pierwszej kolejności wskazać wypada, iż status podejrzanego uzyskuje osoba, której został przedstawiony zarzut popełnienia przestępstwa. Może to nastąpić w formie pisemnej, poprzez wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów, a także w formie ustnej, w sytuacji, kiedy osobie stawia się zarzuty w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Ustne przedstawienie zarzutów może mieć miejsce przy postępowaniu w niezbędnym zakresie w wypadkach niecierpiących zwłoki, a także jeżeli postępowanie przygotowawcze prowadzone jest w formie dochodzenia. W takim przypadku prawo nie przewiduje bowiem obowiązku sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów.

Obowiązkiem funkcjonariusza, prowadzącego pierwsze przesłuchanie podejrzanego, jest pouczenie go o jego uprawnieniach, na które składają się m. in. uprawnienia: do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do informacji o treści zarzutów i ich zmianach, do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, do korzystania z pomocy obrońcy, w tym do wystąpienia o obrońcę z urzędu oraz do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego. Pouczenie podejrzany otrzymuje w formie pisemnej i podpisuje je, celem oświadczenia zapoznania się z tekstem.

Niezwykle istotnym prawem dla niemal każdego podejrzanego jest prawo do korzystania z pomocy obrońcy. W szczególności ma to znaczenie w przypadku ustnego przedstawienia zarzutów, bowiem funkcjonariusz mógłby, w takiej sytuacji, natychmiast przejść do czynności przesłuchania. Jak zaś wskazano na wstępie, jest to sytuacja cechująca się silnymi emocjami i podejrzany może nie rozumieć, jakie dokładnie ma prawa, bądź może z nich omyłkowo nie skorzystać. Stąd też obecność obrońcy w osobie adwokata przy przesłuchaniu jest niezwykle istotna. Art. 325g § 3 k.p.k., regulujący przesłuchanie w toku dochodzenia, stanowi, iż podejrzanemu należy umożliwić przygotowanie się do obrony, a zwłaszcza ustanowienie lub wyznaczenie obrońcy. Ważne jest również zwrócenie uwagi na treść przepisu art. 301 zd. 2 k.p.k. Stanowi on bowiem, iż niestawiennictwo obrońcy nie tamuje przesłuchania. Jeżeli zatem obrońca, prawidłowo zawiadomiony o terminie czynności, nie stawi się na nią, chociażby niestawiennictwo nie było przez obrońcę zawinione, to funkcjonariusz ma prawo przesłuchać podejrzanego bez obecności obrońcy.

Doniosłą zasadą procesu karnego jest wolność wypowiedzi, która oznacza, że nikt nie ma obowiązku składania wyjaśnień na swoją niekorzyść. Z powyższej zasady wyłaniają się zatem prawa podejrzanego tak do składania wyjaśnień, jak również do odmowy ich składania i odpowiedzi na pytania. Pozycja podejrzanego jest zatem istotnie odmienna od tej świadka, który zasadniczo nie może odmówić składania zeznań. Doktryna prawa karnego nie podchodzi przy tym, w sposób stanowczy i jednoznaczny, do zagadnienia „prawa do kłamstwa” podejrzanego. Należy jednak stwierdzić, iż zarówno przepisy prawa karnego materialnego, jak i prawa karnego procesowego, nie przewidują sankcji za składanie fałszywych wyjaśnień przez podejrzanego. Podkreślenia wymaga jednak, iż rzadko kiedy kłamstwo popłaca, sytuacja podejrzanego staje się bowiem istotnie gorsza jeżeli jego wyjaśnienia nijak nie współgrają z pozostałym, zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym.

Dla podejrzanego, ważne jest także prawo do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia. Celem realizacji swojego prawa do obrony, podejrzany może wnosić o przeprowadzenie określonych dowodów, np. dowodów z dokumentów, z przesłuchania świadków, oględzin rzeczy, jak również o przeprowadzenie eksperymentu procesowego. Istotnym uprawnieniem, o którym podejrzany nie jest informowany zgodnie z treścią art. 300 k.p.k., jest prawo podejrzanego i jego obrońcy do wzięcia udziału w zawnioskowanych czynnościach, prawo do żądania udziału w innych czynnościach śledztwa, prawo do zapoznania się z opinią biegłego i wzięcia udziału w jego przesłuchaniu, a także obowiązek dopuszczenia podejrzanego i jego obrońcy do czynności, której nie da się powtórzyć na rozprawie.

Powyżej wymienione prawa są podstawowymi uprawnieniami, przysługującymi podejrzanemu w związku z jego statusem w postępowaniu karnym. Należy zatem, w miarę możliwości, opanować emocje i pilnować swojej pozycji w procesie już od pierwszej czynności. Pomocy w następnych krokach udzieli zaś wykwalifikowany adwokat, który obejmie rolę obrońcy w procesie i poprowadzi postępowanie w najlepszym interesie podejrzanego.

Kancelaria Adwokacka Adwokat Moniki Radomskiej z siedzibą w Warszawie przy ul. Dobrowoja 11 lok 5 zlokalizowana w dzielnicy Praga Południe k. ronda Wiatraczna świadczy usługi z zakresu prawa karnego, prowadzi sprawy przed organami policji, prokuratury a także reprezentuje oskarżonych przed sądami rejonowymi i okręgowymi w Warszawie. Zapraszamy podejrzanych i oskarżonych do współpracy z obrońcą adwokatem z kancelarii adwokackiej.